راه های هاي رسیدن به حضورقلب
دفع موانع حضورقلب
يكي از راههاي مهم در به دست آوردن حضورقلب از بين بردن موانعي هست كه مانع ازحضورقلب مي شود. اگرموانع حضورقلب شناخته شود و برطرف شود، مطمئناً مراحل اوليه حضورقلب حاصل مي شود. موانع حضورقلب رامي توان به دودسته بيروني ودروني تقسيم كرد. امور بيروني ماننداصواتي كه به گوش مي رسد و يا اشكالاتي كه به ديده انسان ظاهرمي شود.اين ديدني وشنيدني ها هنگامي كه درمعرض ديد و شنيدانسان قراربگيرند،افكار وي را به سوي خود جذب مي كنند ومانع از تمركز حواس مي شوند.انسان هايي كه از همت والايي برخوردارند دستخوش اين افكار و اوهام نمي شوند. اماكساني كه از چنين اراده اي محرومند بايد با اين افكار مبارزه ومانع ازخطورآن ها به قلب شوند. به عنوان مثال آنچه فكر انسان رامشغول مي كند از جلو چشم خود دوركنند. درمكان هايي نماز بخوانندكه نزديك خيابان يامكان هاي شلوغ نباشد.هنگامي كه براي نماز ايستاده، ديده را به محل سجده دوخته و تجسم كنندكه درمقابل خداوندقرارگرفته اند.[2]و موارد ديگر كه مانع ورود اين افكار به قلب مي شود.
عوامل دروني به مراتب بيشتر از عوامل بيروني انسان را دستخوش تغيير مي کند. بنابراين مبارزه با آن نيز سخت تراست. بيشتر عوامل دروني ناشي از افكار روزمرّه و مواردي است كه انسان با آنها سر وكاردارد. اگر حس دنياطلبي و حب آن در انسان تقويت شود، ديگر جايي براي حضور خداوند در قلب نمي ماند وحب دنيا جاي حب خداوند را مي گيرد. درحديث مي خوانيم كه :«حُبُّ الدُّنيا رَأسُ كُلِّ خَطيئَهٍ»[3] :دوست داشتن دنيا منشأ همه خطاها وگناهان است. دوست داشتن دنياي فاني انسان را از راه كمال منحرف مي كند و ازنعمت قرب الي الله محروم مي كند.
۲- به جاآوردن نمازدراول وقت
اگر انسان در زمان اذان كار و مشغله خود راكنار بگذارد و به دعوت خدا لبيك بگويد، خداوند نيز رحمت خود را نصيب اومي كند. نماز اول وقت عامل مهمي دركسب حضورقلب است. در قول وفعل معصومين(ع)به اين امر اهتمام والايي شده است.امام باقر(ع)به زراره فرمود: در امر نمازت سستي مكن، زيرا كه رسول خدا(ص)هنگام مردنش فرمود: ازمن نيست كسي كه نمازش را سبك بشمارد،از من نيست كسي كه مسكري را بياشامد، به خدا قسم كه وارد نمي شوند بر من نزد حوض.[4] امام كاظم(ع)نيز در همين رابطه به امام رضا(ع)فرمود: اي پسرمن همانا به شفاعت ما نايل نمي شودكسي كه نمازش راسبك شمارد.[5]
در سيره معصومين(ع) نيز اهتمام به نماز اول وقت متجلّي بوده است. از بعضي از زنهاي پيامبراكرم(ص)نقل شده كه رسول خدا(ص)با ما صحبت مي كرد و ما هم با او صحبت مي كرديم، چون وقت نماز مي رسيدگويي او ما را نمي شناخت و ما او را نمي شناختيم.[6] اميرمؤمنان علي(ع) نيز هنگام نماز به خودمي پيچيد و متزلزل مي شد وقتي علت را از ايشان مي پرسيدند، مي فرمود: وقت امانتي كه خداوند آن را به آسمان ها و زمين عرضه داشت و از تحمل آن ابا كردند و ازآن ترسيدند،رسيده است. [7] امام حسن(ع)وامام حسين(ع)نيز وقت وضو رنگشان تغييرمي كرد ومفاصلشان مي لرزيد[8]بنابراین نماز اول وقت يعني اجابت خداوند در قلب وآماده شدن براي رسيدن به قرب الهي.
۳- فراغت قلب
مهمترين راه براي كسب حضورقلب،فراغت قلب است. به اين معنا كه انسان قلب خود را از هر چيزي كه باعث مي شود ارتباط او با خدا قطع شود را از بين ببرد. امام خميني(ره) در اين باره مي فرمايد:انسان در زمان اشتغال به عبادت،خود را از اشتغالات و هموم دنيايي فارغ كند و توجه قلب را از امور متفرقه وخواطرمتشتت منصرف نمايد و دل را يكسره خالي وخالص براي توجه به عبادات ومناجات با حق تعالي نمايد و تا فراغت قلب ازاين امورحاصل نشود،فرصت براي او و عبادت او حاصل نمي شود.[9]
اهميت اين فراغت قلب ازغيرخدا تا آنجاست كه درحديث مي خوانيم:«انَّ اللهَ لايَنظُرُ الي صُوَرِكُم ولكن يَنظُرُ الي قُلوبِكُم»[10] :خداوندهرگزبه صورت هاي شمانگاه نمي كند،بلكه به دلهاي شمانگاه مي كند.
۴- توجه به معانی ومفاهيم نماز
توجه به معاني و مفاهيم اذكار نماز خود عامل ديگري دركسب حضورقلب است. به اين معناكه نمازگزار درهنگام نماز به معاني اين اذكارتوجه كندكه خود اين توجه، باعث تمركزحواس و مانع از آشفتگي افكار مي شود. اذكار نماز داراي مفاهيم والايي است كه هركس به اندازه فهم خود مي تواند از آن بهره مندگردد و از ثمرات معنوي آن فيض ببرد.
به غيرازمواردي كه درباره تحصيل حضورقلب آورده شد.موارد ديگري نيز وجودداردكه مي تواند انسان را در تحصيل اين امر مهم كه باعث قبولي نمازاست،كمك كند. امامهمترين عامل، توجه به عظمت معبود وضعف مخلوق است و با اين توجه تهي كردن قلب از هر چيز جز اين معبودعظيم.
روز عرفه
