روایاتی درباره ی نماز اول وقت

اهل بیت(علیهم السلام)به نماز اول وقت اهتمام ویژه ای داشتند و برآن بسیار تأکید کرده اند. اگر انسان در زمان اذان، كار و مشغله خود راكنار بگذارد و به دعوت خدا لبيك بگويد، خداوند نيز رحمت خود را نصيب اومي كند. نماز اول وقت عامل مهمي دركسب حضورقلب است. در قول و فعل معصومين(ع)به اين امر اهتمام والايي شده است. در راس معصومین(ع) پیامبر اعظم (ص)به این امر توجه ویژه ای داشته است. ایشان در این باره می فرمایند: هیچ گاه وقت نماز نمی رسد مگر اینکه فرشته ای در میان مردم ندا می دهد که : ای مردم بپاخیزید و با نماز خود آتشهایی را که برافروخته اید خاموش کنید. (مجلسی،1403ق، 82 / 209 )

از حضرت محمّد(ص) پرسیدند: بهترین اعمال کدام است ؟ فرمودند : خواندن نماز در اول وقتش.(قمی، 1355ش، 2 /42 )

امام باقر(ع)به زراره فرمود: در امر نمازت سستي مكن، زيرا كه رسول خدا(ص)هنگام مردنش فرمود: ازمن نيست كسي كه نمازش را سبك بشمارد، از من نيست كسي كه مسكري را بياشامد، به خدا قسم كه وارد نمي شوند بر من نزد حوض.( كليني، 1383ق، 3/269. )

از بعضي از زنهاي پيامبراكرم(ص)نقل شده كه رسول خدا(ص)با ما صحبت مي كرد و ما هم با او صحبت مي كرديم، چون وقت نماز مي رسيدگويي او ما را نمي شناخت و ما او را نمي شناختيم. (نوري طبرسي، 1383ق، باب2، حديث17)

بنابراین نماز اول وقت  يعني اجابت خداوند در قلب وآماده شدن براي رسيدن به قرب الهي. پیامبر اعظم(ص) در قرآن کریم به عنوان اسوه تمامی مسلمانان معرفی شده است و این به این معنا هست که مسلمانان باید سخنان گهربار ایشان را در زندگی اجرا کنند و یکی از موارد سخنان ایشان، نماز است که باید با آداب آن از جمله در اول وقت به جا آورده شود. 

نماز برترینِ اعمال

نمازجزء برنامه انبياء بوده است.آنجاكه حضرت عيسي(ع)درگهواره مي فرمايد: «وَ جَعَلَني‏ مُبارَكاً أَيْنَ ما كُنْتُ وَ أَوْصاني‏ بِالصَّلاةِ وَ الزَّكاةِ ما دُمْتُ حَيًّا »(مريم/31) و هر جا كه باشم مرا بركت داده و تا زنده‏ام به نماز و زكات وصيت كرده است.  حضرت ابراهيم(ع)نيزبه اين ستون دين توجه خاصي داشته،آنجاكه درقرآن مي خوانيم:« رَبَّنا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتي‏ بِوادٍ غَيْرِ ذي زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنا لِيُقيمُوا الصَّلاةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوي إِلَيْهِمْ وَ ارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَراتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُون‏ »(ابراهيم /37)  اى پروردگار ما، برخى از فرزندانم را به واديى بى‏هيچ كشته‏اى، نزديك خانه گرامى تو جاى دادم، اى پروردگار ما، تا نماز بگزارند. دلهاى مردمان چنان كن كه هواى آنها كند و از هر ثمره‏اى روزيشان ده، باشد كه سپاس گزارند.

پیامبر اعظم(ص) به عنوان معلم و مربی واقعی انسان ها  و آخرین فرستاده الهی به نحو شایسه به اهمیت این رکن عبادی توجه داشته است آنجا که می فرماید:«الصَّلاهُ عَمودُ الدّين»( ري شهري، 1375ش، 2/1628.):نمازستون دين است.

ایشان نماز را به عنوان برترین اعمال معرفی می کنند و در این باره به اسامه می فرمایند: پیوسته نماز بخوان که آن برترین کار بندگان است. چون نماز سر دین و ستون و تارک آن است.(نبی نژاد، 1389ش،22)

در جای دیگر پرچم اسلام را نماز معرفی می کند: علم الاسلام الصلاة ؛ نماز، پرچم اسلام است . (متّقي هندي ،1409ق، 7/279 حدیث 1887) در جای دیگر می فرمایند: نماز از آداب ( اولیه ) دین است ، و آن مایه خشنودی خدا ، و راه و روش پیامبران الهی است.  (مجلسی، 1366ش، 82/ 231)

همه این موارد حاکی از توجه زیاد رسول گرامی اسلام(ص) به این رکن عبادی است. که آن را به عنوان برترین اعمال معرفی می کند.

 نماز اول وقت از نظر امام رضا(علیه السلام)

شیطان دشمن انسانیّت انسان است. نمی خواهد انسان به کمال برسد و به خدا تقرّب یابد؛ به همین جهت سعی داردکه به بهانه های مختلف انسان را از عبادت خدا دورکند و لو اینکه بتواند او را نسبت به وقت نمازبی اعتناکند. بی اعتنایی به حضور به موقع درپیشگاه خداوند،این امید را در دل شیطان تقویت می کندکه او بتواند بنده خدا را نسبت به اصل حضور و عنایت به غایت وکمال مطلق هستی بی اعتنا سازد.(اصفهانی، 1388ش، ص84) به همین خاطراست که امام رضا(علیه السلام)اهتمام  به نمازهای پنجگانه،آن هم در اول وقت راعامل خوف شیطان و مانع ازتسلّط او برانسان می داند.

درسیره عملی امام رضا(علیه السلام)نیزاهتمام کامل به نماز اوّل وقت، حتی درحسّاس ترین شرایط وجودداشته است.

ابراهیم بن موسای قزارگوید: روزی درخراسان در مسجد در خدمت امام رضا(علیه السلام)بودم. برچیزی که ازآن حضرت می خواستم اصرارکردم. دراین هنگام امام برای پیشواز یکی ازجماعت طالبيین[1] بیرون رفت. در راه وقت نماز شد و امام به جنب ساختمانی که در آنجا بود روی آورد و در زیر صخره ای که در نزدیکی آن ساختمان بود،فرودآمد و تنها من در خدمت ایشان بودم. ایشان فرمودند: اذان بگو. عرض کردم: منتظرباشید تا اصحاب به ما بپیوندند. امام فرمود:«غَفَرَاللّهُ لَکَ!لَاتُؤَخِّرَنَّ صَلوهً عَن اَوَّلِ وَقتِهااِلی آخِرِوَقتِهامِن غَیرِعِلَّهٍ عَلیکَ اََبَدًابِاَوَّلِ الوَقتِ»:خداوند تورابیامرزد!هرگز نماز را از اول وقت آن،به آخر وقت آن، بدون علت به تأخیر میفکن،هیچ گاه اول وقت را ازدست مده. پس اذان گفتم ونمازخواندیم.(سپهرلسان الملک،1398 ق، ج14، ص68)

دریکی ازجلسات مناظره ای بین امام رضا(علیه السلام)وعمران صابی بود، امام(علیه السلام)استدلالی کرد که اوتسلیم شد وگفت:اکنون روح من نرم شده حاضرم مکتب تو را بپذیرم، ناگهان صدای اذان بلند شد،امام رضا(علیه السلام)جلسه راترک کرد، مردم گفتند:فرصت حساسی است، چنین فرصتی پیش نمی آید، امام فرمود: اوّل،نماز.

اوکه این تعهد را از امام دید، علاقه اش بیشترشد، بعداز نمازگفتگویش راتکمیل کرد و ایمان آورد.(مجلسی،1366ش، ج49، ص175)

 [1] - ساداتی ازنسل امام علی(علیه السلام)یابرادران آن حضرت.